Euskara eta Literatura.

. OSAGAIEN ARABERA:

1 Iragankorrak:
    - Objektu zuzena onartzen dute (ISnor).
      - NORK kasuko subjektua eskatzen dute.
                      "Zuk zure sekretuak kontatzen dituzu".
                     Zer?  o.z.

2 Iragangaitzak:
       - Ez dute objektu zuzenik onartzen.
     - NOR kasuko subjektua eskatzen dute.
                         "Jone uretara erori zen".
                                   Zer?  ----------------------

. MOLDEAREN ARABERA:

1 Jokatuak:

- Trinkoak: Informazio osoa hitz bakar batez adierazten dute: pertsona, ekintzaren esanahia, modua, tempusa eta aspektua.
           Esate baterako: noa, nindoan, dator, daukat, zatozte, zegoen.

- Perifrastikoak: aditz nagusi bat eta aditz laguntzaile bat dute.

Aditz nagusiak: aditzaren esanahia eta aspektua ematen digu. Lau eratara ager daitezke: aditz-oina (har), partizipio burutua (hartu), ez-burutua (hartzen) edo geroa (hartuko).

Aditz laguntzailea: aditzaren pertsona, tempusa eta modua adierazten du, esate baterako: naiz, nintzen, naiteke, nadin, dut, nuen, dezaket.
Aditz guztiek forma perifrastiko bat har dezakete, hau da, laguntzaile batekin jokatu daitezke, baina denak ezin daitezke sintetiko izan. Esate baterako, ibili bezalako aditz trinko bat hitz bakarrean (nabil) edo laguntzaile batekin (ibiltzen naiz) aurki dezakegu. Halere, aditz perifrastiko batek (apurtu) beti behar du laguntzaile bat jokatu ahal izateko (apurtzen dut).

- Aditz-lokuzioak: Aditz elkartuak dira. Bi hitz baino gehiagokoak izan ohi dira, aditz nagusia modu berezian konposatuta baitago: izena + izan / ukan / egin / eman / hartu
                    gose izan, maite izan, lo egin, kontu egin...

2 Jokatugabeak:

- Aditzoina: etor, ikus, jan, begira... aditzoinak dira.
Gaur egun, erabilera murriztua du:
  . Ahalera, subjuntiboa eta aginteran.  
  . Galdera erretorikoak eta harridurazkoak egiteko.  
  . Errefrauetan.   
  . Kontakizunetan.                             Ariketa:klik.

- Aditz-partizipioa: etorri, ikusi, jan, begiratu... aditz-partizipioak dira.
Euskal partizipio zaharrarenen amaierak -i eta -n dira (ikasi, eduki, joan, edan...), eta -tu/-du partizipio-amaiera hizkuntza erromantzeetatik jasoa dugu. Gainera, -tu amaiera hori erabiliko dugu aditz berriak osatzeko (ligatu, nabigatu...).

- Aditz-izena:
Aditzoinari –t(z)e marka eransten bazaio aditzak izen bihurtzen dira:
                      (heldu) HEL+T(Z)E  --   HELTZE